7/5/11

Fucking, αυστηρώς ακατάλληλη λέξη, Γιατί ο Θεός παίρνει τους νέους; "Των βραχειών λιστών", Ο λόγιος Βύρων κ.ά.

Τα Νέα, 7 Μαΐου 2011

              Fucking, αυστηρώς ακατάλληλη λέξη
                                [εδώ με εκτενείς προσθήκες]

Ο Μέσσι στο αριστοτεχνικό δεύτερο γκολ του, στον α΄ ημιτελικό του Τσάμπιονς Λιγκ: «Ο Μέσσι είναι και γαμώ τους ήρωες»






Πανηγύρισε άλλη μια φορά ο κόσμος της Μπαρτσελόνα για τα δύο γκολ του βιρτουόζου Λιονέλ Μέσσι στον πρώτο ημιτελικό του Τσάμπιονς Λιγκ με τη Ρεάλ. Ειδικά για το δεύτερό του, πανηγύρισε όλος ο ποδοσφαιρικός κόσμος: «Ο Μέσι είναι η γ…ένη αυθεντία» μετέφερε την αποθεωτική κραυγή ένα σχετικό ρεπορτάζ, έτσι γράφει κι ένα μπλουζάκι που διαφημίζεται στο ίντερνετ: «Messi is the fucking master». Ή «Μessi is a fucking hero», πάλι από το ίντερνετ.

διαβάστε τη συνέχεια...

Όμως Μέσσι και γαμημένος; όταν πρόκειται για πανηγυρισμούς;

Αυθεντία, μάστορας, τεχνίτης, αρχηγός, και «γαμημένος»; πάνε μαζί; Ή ήρωας «γαμημένος”; δεν στέκει! «Γαμάτος» θα λέγαμε εδώ, ή καλύτερα: «Ο Μέσσι είναι και γαμώ τους αρχηγούς / τους ήρωες» κτλ. Βέβαια, η αγγλική λέξη fucking σημαίνει καταρχήν ή γενικά «γαμημένος», και κατά κανόνα έτσι μεταφράζεται, εύλογα και μοιραία. Αλλά σωστά; τουλάχιστον: πάντα σωστά; Προφανώς όχι, όπως βλέπουμε στην περίπτωση του Μέσσι.

Υπάρχει βεβαίως η «νόμιμη» τρέχουσα χρήση: «Δεν αντέχω άλλο σ’ αυτό το γαμημένο σπίτι» μεταφράζουμε, ή και λέμε και στα ελληνικά. Εναλλακτικά; «… σ’ αυτό το κωλόσπιτο». Το ίδιο και το «γαμημένο βιβλίο», το «κωλοβιβλίο» κτλ. Πιο εύκολα πάντως ακούγεται, ή λέγεται, κατά τη γνώμη μου, το «γαμημένο» χωρίς το ουσιαστικό. Π.χ. ψάχνω το βιβλίο μου, ή όποιο άλλο αντικείμενο: «πού πήγε αυτό το γαμημένο;»

Λέμε ίσως «Πάρε / Τράβα το γαμημένο χέρι σου αποπάνω μου», όμως συχνότερα λέμε: «πάρ’ το ξερό σου», χωρίς τη λ. «χέρι», «κάτω τα κουλά σου» κ.ά. Όμως ο μεταφραστής θέλει το «γαμημένος», ο χρήστης το ίδιο, αύριο πιθανότατα θα έχει επικρατήσει, όπως γίνεται με πολλούς ξενισμούς.

Ώς τότε, ας προσέξουμε ότι στα αγγλικά η εξαιρετικά κοινόχρηστη αυτή λέξη μπορεί να μη λέει σχεδόν τίποτα, να μεταφέρει απλώς την ένταση της στιγμής, που άλλοτε επιδέχεται άλλη μετάφραση, άλλη λέξη, καθημερινή πάντως ή αργκό, κάποια περίφραση κτλ., άλλοτε παραλείπεται άνετα, ή και πρέπει να παραλειφθεί.

Παραδείγματα (η ελεύθερη απόδοση του fucking με πλάγια στοιχεία):

«Is anyone fucking hearing?» φωνάζει απελπισμένα κάποιος, ζητώντας βοήθεια για τον φίλο του που πεθαίνει: «Ακούει [ή: Δεν ακούει] κανείς, γαμώτο μου

«Don’t fucking move!» φωνάζει αγριεμένος ο ένας στρατιώτης στον άλλο, στο Tigerland: «Μην [τυχόν και] κουνηθείς!» μαζί ίσως με άλλη βρισιά, λόγου χάρη: παλιομαλάκα. Όπως και στο «You ’re sick, you ’re fucking sick!», «Είσαι άρρωστος, είσαι άρρωστος, ρε μαλάκα!» σε μια κομεντί του Τζέιμς Ρότζερς («Say it isn’t so»).

Αλλά, πάλι με αφορμή τη νίκη της Μπαρτσελόνα: «I’m fucking loving this game. I’m fucking loving this team»: «Τρελαίνομαι μ’ αυτό το παιχνίδι, τρελαίνομαι μ’ αυτή την ομάδα», «κόβω φλέβες» και πολλά άλλα, οτιδήποτε εκτός από κατά λέξη μετάφραση.

«Αm I happy? Of course I’m fucking happy», «Αν είμαι ευτυχισμένος; Και βέβαια είμαι ευτυχισμένος, άκου λέει!» απαντάει ενθουσιασμένος σε συνέντευξή του ο Ρόμπι Γουίλλιαμς.

«I can’t fucking hear you!», «Δεν [σας] ακούω, [μάγκες]!» φωνάζει στο κοινό ο Όζι Όσμπορν σε μια συναυλία.

«Αren’t you fucking ashamed?» «Δεν ντρέπεσαι, ρε συ;» εξαγριώνεται ο Ντε Νίρο, σε μια ταινία με τον Χάρβεϊ Καϊτέλ.

«You’re not fucking pregnant», «Εσύ δεν είσαι έγκυος, παναθεμά σε» ουρλιάζει η έγκυος στον αδιάφορο σύντροφό της, στην «Τελευταία μέρα ενός εργένη».

Προ καιρού είχα διασκεδάσει μ’ ένα ευρηματικό αλυσιδωτό μήνυμα (chain-mail), δημοσιευμένο στο πολύ ενδιαφέρον ιστολόγιο Gravity and the wind, παρωδία των αλυσιδωτών μηνυμάτων, το ηλεκτρονικό αντίστοιχο των παλιών δικών μας γραμμάτων προς τον άγιο Νεκτάριο. Έλεγε:

«Προωθήστε αυτό το μήνυμα [...] και fucking nothing will happen... Το δοκίμασα δυο φορές και δούλεψε και τις δυο. Absolutely fucking nothing happened»: «Δεν θα συμβεί απολύτως τίποτα» και «Δεν συνέβη απολύτως τίποτα» μετέφραζε, «επί το ευγενικότερον», όπως έλεγε, ο ιστολόγος· κι όμως, μετέφραζε απολύτως σωστά. Ένα τόσο δα εμφατικό χρειάζεται λοιπόν.

Ή και τίποτα. Τι να βάλεις σ’ ένα τραγούδι του Εμινέμ («Love the way you lie»), λόγου χάρη, όπου το συναντούμε τρις (το παραλείπω στη μετάφραση):

She fucking hates me and I love it… (Με σιχαίνεται αλλά γουστάρω…)
Now you’re getting fucking sick… (Τώρα αρρωσταίνεις…)
If she ever tries to fucking leave again… (Έτσι και ξαναφύγει…)

Ώστε fucking, λέξη… αυστηρώς ακατάλληλη, ή σίγουρα επικίνδυνη, για μετάφραση.



                  Γιατί ο Θεός παίρνει τους νέους;

Μεγάλη Τετάρτη και Μεγάλη Πέμπτη, και σε επανάληψη το Μεγάλο Σάββατο, προβλήθηκαν από την –κρατική– ΕΤ3 «Λόγοι, έργα και διδαχές του γέροντα Παϊσίου».

Δεν ξέρω τι διδαχές πρόβαλε το κρατικό κανάλι, φαντάζομαι όμως πως δε θα παρέλειψε την ουσιώδη, όπως αναπαράγεται σε πολλά ειδικά ιστολόγια, αγιορείτικα βήματα, ορθόδοξες πίστεις κτλ., αυτήν που αναπτύσσει όλο το θεϊκό σχέδιο για τη ζωή και το θάνατο των ανθρώπων:

Στην ερώτηση «γιατί ο Θεός επιτρέπει να πεθαίνουν τόσοι νέοι άνθρωποι;» ο Παΐσιος απαντά πως ο Θεός παίρνει τον κάθε άνθρωπο «στην καλύτερη στιγμή της ζωής του», «για να σώσει την ψυχή του». Ιδού το όλο σχέδιο:

«Εάν δει ότι κάποιος θα γίνει καλύτερος, τον αφήνει να ζήσει. Εάν δει όμως ότι θα γίνει χειρότερος, τον παίρνει για να τον σώσει. Μερικούς πάλι, που έχουν αμαρτωλή ζωή, αλλά έχουν τη διάθεση να κάνουν το καλό, τους παίρνει κοντά Του, πριν προλάβουν να το κάνουν, επειδή ξέρει ότι θα έκαναν το καλό μόλις τους δινόταν η ευκαιρία. Είναι δηλαδή σαν να τους λέει: “Μην κουράζεσθε· αρκεί η καλή διάθεση που έχετε”. Άλλον, επειδή είναι πολύ καλός, τον διαλέγει και τον παίρνει κοντά Του, γιατί ο παράδεισος χρειάζεται μπουμπούκια. Φυσικά, οι γονείς και οι συγγενείς είναι λίγο δύσκολο να το καταλάβουν αυτό. Βλέπεις, πεθαίνει ένα παιδάκι, το παίρνει αγγελούδι ο Χριστός και κλαίνε και οδύρονται οι γονείς, ενώ έπρεπε να χαίρονται. Γιατί πού ξέρουν τι θα γινόταν, αν μεγάλωνε;»

Πρέπει έτσι να χαίρονται οι γονείς. Άλλωστε «από εκείνη τη στιγμή έχουν έναν πρεσβευτή στον Παράδεισο. Όταν πεθάνουν, θα ’ρθουν τα παιδιά τους με τα εξαπτέρυγα στην πόρτα του Παραδείσου να υποδεχθούν την ψυχή τους. Δεν είναι μικρό πράγμα αυτό!

»Στα παιδάκια πάλι που ταλαιπωρήθηκαν εδώ από αρρώστιες ή από κάποια αναπηρία ο Χριστός θα πει: “Ελάτε στον Παράδεισο και διαλέξτε το καλύτερο μέρος”. Και τότε εκείνα θα Του πουν: “Ωραία είναι εδώ, Χριστέ μας, αλλά θέλουμε και τη μανούλα μας κοντά μας”. Και ο Χριστός θα τα ακούσει και θα σώσει με κάποιον τρόπο και την μητέρα».

Ότι αυτά αποτελούν ύβρη για τον Θεό φοβούμαι πως μόνο κάποιος που δεν πιστεύει στον Θεό μπορεί να το αντιληφθεί.



                                    σήματα

Ανακοινώθηκαν «οι µικρές λίστες υποψηφίων για τις διάφορες κατηγορίες βραβείων του περιοδικού Διαβάζω», διάβασα, και χρωστώ χάρη στη γειτόνισσα εδώ και ολίγον συνονόματη Χάρη Ποντίδα για την απόδοση «μικρές λίστες» (3/5).

Το αβγό του Κολόμβου, κι όμως όλο «βραχύ κατάλογο» και «βραχεία λίστα» ακούγαμε ώς τώρα τη short list (με αποκορύφωμα το εξαμβλωματικό «χρόνος ανακοίνωσης βραχειών λιστών» που έγραφε πρόσφατα σοβαρή καθημερινή εφημερίδα!), κατά την πεισματική λογική και τακτική να μεταφράζονται, ακόμα και σήμερα, ακόμα και τα απλούστερα των πραγμάτων, με μια εσάνς λογιοσύνης: βραχύς αντί για το απλούστατο «μικρός», έστω «σύντομος».

Μα ίσα ίσα τα απλά είναι που δε θέλουμε.

                                          * * *

Διάβασα στα Πρακτικά της Βουλής: «Κύριε Ροντούλη, περιμένετε. Η περίπτωσή σας είναι ξεχωριστή. Να δούμε τι προβλέπουν τα statuta για την περίπτωσή σας: Σχεδόν μηδενικό χρόνο, διότι κατηναλώθη από τον Αρχηγό σας. Παρά ταύτα, για τον λόγο της οικονομίας της συζητήσεως και της ekvitas [= aequitas· μα τι να σου κάνει ο δόλιος ο πρακτικογράφος!], δηλαδή της επιείκειας, θα οικονομήσουμε κι εμείς ένα πεντάλεπτο για σας» (προεδρεύων ο Λόγιος Βύρων).

Και θυμήθηκα ειδικό επιστήμονα που μιλούσε στα κανάλια για την έκρηξη στους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Φουκουσίμα: «Φανταστείτε ότι γίνεται [...] ένα πουφ. Όταν γίνει αυτό το πουφ, θα γίνονται πουφ, πουφ, πουφ… Έχουν ήδη γίνει δύο τέτοια πουφς…»

Έτσι είναι, όντως, το στάτους - τα στατούτα και το πουφ - τα πουφς. Ουφς!

                                          * * *

Η κρίση και πώς πέφτει η λίμπιντο, ή η δυστυχία να γεννάς σε τρίκλινο:

Αφηγείται μια 35χρονη, που ο άντρας της έμεινε άνεργος πριν από δύο χρόνια, και ενώ εκείνη ήταν έγκυος: «Όσο και αν κάνω τη χειραφετημένη, δεν τα έχω ξεπεράσει αυτά. Και μόνο η ιδέα ότι εγώ ετοιμάζομαι για τη δουλειά και εκείνος πίνει καφέ διαβάζοντας αθλητικές εφημερίδες με τσιτώνει. […] Απογοητεύθηκα που δεν γέννησα σε μονόκλινο αλλά σε τρίκλινο. Οι ισορροπίες στη σχέση μας άλλαξαν και στον ερωτικό τομέα. Μου ρίχνει τη λίμπιντο ακόμη και το να βγάζει ο άλλος λιγότερα από μένα» (Βήμα 30.4.11).

buzz it!